In Nederland moeten beëdigde vertalers een officiële eed of belofte afleggen die hen verplicht om de hoogste normen van integriteit, nauwkeurigheid en vertrouwelijkheid in hun werk te handhaven. Deze eed vormt de kern van het beroep van de beëdigd vertaler en speelt een sleutelrol in het waarborgen van de betrouwbaarheid en rechtsgeldigheid van beëdigde vertalingen.
Wat is de eed?
De eed die beëdigde vertalers afleggen is een formele belofte om hun vertalingen op een nauwkeurige en onpartijdige manier te maken. De vertaler belooft dat hij of zij geen enkel detail van het originele document zal veranderen, en dat de vertaling inhoudelijk gelijk is aan het origineel. Door de eed af te leggen, erkennen beëdigde vertalers hun professionele verantwoordelijkheid en plicht om de vertaling trouw en zonder enige toevoeging, wijziging of weglating weer te geven.
De vertaler mag zelf kiezen of hij of zij de eed of de belofte aflegt. De eedsformule luidt:
Ik zweer/beloof dat ik mijn werk als beëdigd vertaler eerlijk, nauwgezet en onpartijdig zal uitvoeren en mij bij de uitoefening van mijn vertaalwerkzaamheden zal gedragen zoals een goed beëdigd vertaler betaamt.
Ik zweer/beloof dat ik geheimhouding zal betrachten ten aanzien van vertrouwelijke informatie waarvan ik door mijn werk kennis neem.
Deze eed wordt afgelegd bij de rechtbank, waarna de vertaler officieel wordt erkend als beëdigd en bevoegd om vertalingen te leveren die in juridische en officiële contexten gebruikt kunnen worden. De eed is daarmee een garantie voor de betrouwbaarheid en de autoriteit van de vertaling.
Eerlijk, nauwgezet en onpartijdig
Eerlijkheid vormt de vertrouwensbasis voor cliënten en instanties in een beëdigde vertaling. De beëdigd vertaler is gehouden om waarheidsgetrouw te werken en geen elementen toe te voegen, weg te laten of aan te passen. Dit betekent ook dat er geen ruimte is voor creatieve interpretatie: de vertaling moet trouw blijven aan het bronmateriaal, ook wanneer formuleringen complex, juridisch beladen of van origine taalkundig incorrect geformuleerd zijn.
Daarnaast houdt eerlijkheid ook in dat een vertaler transparant is over de eigen deskundigheid. Wanneer een tekst specialistische kennis vereist die buiten het eigen bereik valt, hoort de vertaler dit te erkennen en zo nodig door te verwijzen of aanvullende expertise in te schakelen. Dit bevordert niet alleen de kwaliteit van het werk, maar versterkt ook het professionele karakter van de sector.
Zorgvuldigheid en nauwgezetheid zijn fundamenteel in elke beëdigde vertaling. Het juridische veld vraagt om precieze taal, waarin één woord of leesteken het verschil kan maken tussen rechtsgeldigheid en onduidelijkheid. Nauwgezetheid betekent dat de vertaler uiterst aandachtig werkt, met een scherp oog voor detail, juridische context en correcte terminologie.
Nauwgezetheid is echter niet gelijk aan foutloosheid. Absolute perfectie bestaat niet, zelfs niet in het juridische domein. Belangrijk hierin is dat de vertaler zijn of haar werk uitvoert naar beste eer en geweten, binnen de grenzen van de eigen deskundigheid. Een zorgvuldig werkproces houdt ook in dat de vertaler bronnen raadpleegt, waar nodig overlegt met opdrachtgevers, en alert blijft op mogelijke interpretatieverschillen. De professionele plicht is niet om onfeilbaar te zijn, maar om de hoogst mogelijke precisie te betrachten.
Deze benadering biedt opdrachtgevers — zoals notarissen, advocaten en instellingen — de zekerheid dat de vertaling niet alleen technisch correct is, maar ook juridisch houdbaar en zorgvuldig tot stand gekomen.
Tot slot is onpartijdigheid een cruciale pijler onder het werk van een beëdigd vertaler, vooral binnen juridische en financiële contexten waarin belangen vaak gevoelig liggen. De beëdigd vertaler dient zich op te stellen als neutrale tussenpersoon: niet in dienst van één partij, maar in dienst van de correcte overdracht van informatie. Dat betekent dat persoonlijke meningen, sympathieën of commerciële belangen geen enkele rol mogen spelen in de uitvoering van het werk.
Ook wanneer een opdrachtgever suggesties doet die juridisch riskant of onjuist zijn, dient de beëdigd vertaler vast te houden aan het principe van onpartijdigheid. In die zin fungeert de beëdigde vertaler als een waarborg tegen subjectiviteit in een vakgebied waarin taal juridische kracht heeft.
Door deze neutraliteit strikt te waarborgen, levert de beëdigd vertaler een wezenlijke bijdrage aan de betrouwbaarheid en rechtsgeldigheid van vertaalde documenten. Onpartijdigheid is een fundamentele voorwaarde voor juridische communicatie over taalgrenzen heen. Het is deze principiële onafhankelijkheid die beëdigde vertalingen hun juridische waarde verleent, en die het vertrouwen van instanties, notarissen en rechtbanken in het vertaalproces rechtvaardigt
Geheimhouding
Naast nauwkeurigheid en objectiviteit is de plicht tot geheimhouding een van de belangrijkste verplichtingen die de beëdigd vertaler aangaat. Beëdigde vertalers hebben toegang tot vaak gevoelige informatie middels de juridische documenten, financiële gegevens, persoonlijke gegevens van cliënten, en vertrouwelijke bedrijfsinformatie die zij vertalen. Het is van groot belang dat vertalers absoluut vertrouwelijk omgaan met deze informatie.
Wanneer een vertaler een testament vertaalt, heeft hij of zij toegang tot persoonlijke en misschien zelfs gevoelige familie-informatie. Het is essentieel dat deze informatie niet gedeeld wordt met derden of gebruikt wordt voor andere doeleinden dan het vertalen van het document. Evenzo kan een vertaler die werkt met jaarrekeningen van een bedrijf, vertrouwelijke informatie ontvangen over de financiële gezondheid van het bedrijf. Het lekken van dergelijke informatie zou niet alleen het vertrouwen van de cliënt schaden, maar ook mogelijk juridische gevolgen hebben voor alle betrokken partijen.
Betekenisgeving
De eed die een beëdigd vertaler aflegt is meer dan een formaliteit; het is een fundament onder het vertrouwen dat cliënten, rechtbanken en instellingen mogen stellen in de betrouwbaarheid van vertaalde documenten. Door eerlijkheid, nauwkeurigheid, onpartijdigheid en geheimhouding centraal te stellen, draagt de beëdigd vertaler actief bij aan de rechtszekerheid en het professioneel functioneren van het juridische systeem.
De morele verplichtingen die voortvloeien uit de eed vormen een dagelijkse leidraad voor ethisch handelen in een vakgebied waar integriteit geen optie is, maar een vereiste. In een wereld van toenemende globalisering en juridische complexiteit blijft deze eed een onmisbare waarborg voor zorgvuldigheid en betrouwbaarheid.
(Zie ook: Beëdiging vertaler en tolk, Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO); Inschrijfproces tolken & vertalers, Bureau Wbtv)
Vertaalbank - Blog voor en over beëdigde vertalingen 