De gedragscode voor tolken en vertalers is een belangrijke richtlijn die de ethische en professionele normen definieert voor beëdigde vertalers en tolken. Deze code stelt regels vast die bijdragen aan de nauwkeurigheid, betrouwbaarheid en integriteit van vertaalwerk. De belangrijkste principes die in deze gedragscode aan bod komen, zijn integriteit, vertrouwelijkheid, volledigheid, transparantie en professionaliteit.
Integriteit, onafhankelijkheid en onpartijdigheid
Integriteit is de fundamentele waarde voor elke beëdigde vertaler. Het werk moet met de hoogste normen van eerlijkheid worden uitgevoerd, zonder persoonlijke interpretaties of voorkeuren die de betekenis van de oorspronkelijke tekst kunnen beïnvloeden. Vertalers dienen onafhankelijk te blijven van de betrokken partijen en mogen geen externe invloeden toelaten die de inhoud of de vertaling zouden kunnen beïnvloeden.
In een vertaalopdracht voor een juridische overeenkomst tussen twee bedrijven, moet de vertaler de tekst letterlijk en zonder aanpassingen vertalen. Stel dat een van de partijen in de overeenkomst expliciet vraagt om bepaalde voorwaarden in hun voordeel aan te passen, bijvoorbeeld door ongunstige termen wat te verzachten. Dan moet de vertaler moet zich strikt aan de oorspronkelijke tekst houden en weigeren de voorwaarden te wijzigen, ongeacht de druk van de opdrachtgever.
Onpartijdigheid is eveneens essentieel voor de rechtsgeldigheid van vertalingen. In juridische en financiële vertalingen moeten vertalers neutraal blijven, ongeacht de belangen van de betrokken partijen. Dit voorkomt dat persoonlijke voorkeuren of meningen van de vertaler de inhoud van vertaalde documenten beïnvloeden.
Vertrouwelijkheid
Vertrouwelijkheid is van cruciaal belang in de praktijk, vooral wanneer gevoelige of vertrouwelijke informatie wordt behandeld. Vertalers moeten zich verplichten om alle ontvangen informatie strikt vertrouwelijk te behandelen en mogen geen gegevens delen met derden zonder expliciete toestemming van de betrokken partijen.
Een vertaler wordt ingeschakeld om een arbeidsovereenkomst te vertalen. Het is essentieel dat de vertaler de details van de overeenkomst, zoals salarisinformatie of clausules, niet deelt met anderen, ook niet met collega’s. Dit is van groot belang voor het vertrouwen van de opdrachtgever en de vertrouwelijkheid van de informatie.
Vertrouwelijkheid geldt niet alleen tijdens de vertaalopdracht, maar ook daarna. Dit waarborgt de bescherming van persoonlijke en bedrijfsgegevens, wat essentieel is voor het opbouwen van vertrouwen tussen vertaler, opdrachtgever en andere betrokkenen.
Na het afronden van een vertaling van een jaarrekening, mag de vertaler het document niet onnodig bewaren of delen met andere partijen. De informatie mag niet toegankelijk zijn voor onbevoegden.
Volledigheid
Volledigheid betekent dat alle informatie die het oorspronkelijke document of de oorspronkelijke boodschap bevat moet worden overgebracht, zonder dat er (belangrijke) details worden weggelaten of veranderd. Vertalers zijn verplicht om de inhoud volledig en nauwkeurig te vertalen, inclusief alle nuances, context en betekenis.
In een vertaling van een contract moet de vertaler ervoor zorgen dat elk onderdeel van de overeenkomst, inclusief bijgevoegde juridische clausules en bijlagen, correct wordt overgezet. Het weglaten van bepaalde termen of bepalingen kan allerlei juridische gevolgen hebben, van misverstanden over de verplichtingen tussen de partijen tot geschillen.
Het niet vertalen van volledige informatie kan leiden tot juridische complicaties of misverstanden, wat de betrouwbaarheid van vertalingen ondermijnt. Het waarborgen van volledigheid vereist zowel technische vertaalvaardigheden als een goed begrip van de context en de juridische implicaties van de vertaalde tekst.
Bij de vertaling van een echtscheidingsakte moet de vertaler er zeker van zijn dat hij of zij alle details – van de verdeling van eigendommen tot alimentatieafspraken – volledig heeft vertaald. Het weglaten van een klein detail, zoals een specifieke afspraak over de kinderen, kan vervelende gevolgen hebben.
Transparantie
Transparantie houdt in dat vertalers duidelijk communiceren over hun werkmethoden, mogelijke beperkingen en keuzes die tijdens het vertaalproces worden gemaakt. Wanneer vertalers bijvoorbeeld stuiten op vertaalproblemen, zoals ambiguïteiten of onbekende terminologie, moeten zij dit expliciet aangeven aan de opdrachtgever en de juiste stappen ondernemen om een correcte vertaling te waarborgen.
Tijdens de vertaling van een contract komt de vertaler een term tegen die op meerdere manieren geïnterpreteerd kan worden, afhankelijk van de juridische context. In plaats van de term direct te vertalen, neemt de vertaler contact op met de opdrachtgever om verduidelijking te vragen, zodat de juiste betekenis wordt overgebracht. Dit voorkomt misverstanden en zorgt voor een juiste interpretatie van het document
Transparantie versterkt het vertrouwen van de opdrachtgever en zorgt ervoor dat de vertaling aan de verwachtingen voldoet. Dit principe zorgt ook voor een duidelijk overzicht van het vertaalproces en de keuzes die zijn gemaakt.
Indien de vertaler gebruikmaakt van een gespecialiseerde vertaalsoftware, moet hij of zij dit aan de opdrachtgever melden, zodat de opdrachtgever op de hoogte is van het hulpmiddel dat gebruikt wordt. Dit kan bijvoorbeeld nuttig zijn als bepaalde terminologie inconsistent blijkt, wat het vertaalproces kan beïnvloeden.
Professionaliteit
Professionaliteit is de basis voor de uitoefening van het vertaalvak. Vertalers moeten hun werk met de hoogste mate van vakmanschap uitvoeren, waarbij zij zich houden aan de geldende wet- en regelgeving en zich constant blijven ontwikkelen. Professionaliteit omvat ook het naleven van deadlines, het leveren van vertalingen van uitmuntende kwaliteit en het naleven van hoge ethische standaarden in de uitoefening van het vak.
Als er een strikte deadline is, bijvoorbeeld voor een rechtszaak, moet de vertaler ervoor zorgen dat het document op tijd wordt ingeleverd, zodat de cliënt geen nadelige gevolgen ondervindt.
Daarnaast betekent professionaliteit dat vertalers en tolken zich bewust zijn van de juridische, culturele en terminologisch taalkundige aspecten van hun vakgebied. Dit stelt hen in staat om vertalingen te leveren die zowel accuraat als contextueel juist zijn.
Bij het vertalen van juridische documenten, zoals contracten of vennootschapsakten, moet de vertaler niet alleen zorgen voor taalkundige nauwkeurigheid, maar ook een goed begrip hebben van de juridische systemen van zowel het brondocument als de doeltaal. Dit garandeert dat de vertaling zowel juridisch dekkend als relevant is.
Normen en waarden
De gedragscode voor tolken en vertalers biedt essentiële richtlijnen voor het behouden van hoge professionele normen binnen het vakgebied. De principes van integriteit, vertrouwelijkheid, volledigheid, transparantie en professionaliteit zorgen ervoor dat beëdigde vertalingen de gewenste betrouwbaarheid en rechtsgeldigheid behouden. Deze principes zijn niet alleen richtlijnen, maar fundamenten voor een verantwoordelijke en betrouwbare vertaalsector, die essentieel zijn voor de juridische en zakelijke sector.
(Zie ook: Besluit gedragscode voor tolken en vertalers in het kader van de Wet beëdigde tolken en vertalers 2024, Staatscourant 2024, 176)
Vertaalbank - Blog voor en over beëdigde vertalingen 