Voor beëdigde vertalers is integriteit geen vrijblijvende morele keuze, maar een juridisch en beroepsmatig bindende verplichting. De gedragscode voor beëdigde vertalers is duidelijk: wie in deze functie opereert, moet zich strikt houden aan de kernwaarden van integriteit, onafhankelijkheid en onpartijdigheid – vóór, tijdens en na elke opdracht.
Verplicht integer handelen
Beëdigde vertalers zijn wettelijk gehouden aan een gedragscode die hen tot een hoge mate van moreel en professioneel bewustzijn verplicht.
In de praktijk betekent dit onder meer:
- dat er geen ruimte is voor persoonlijke meningen of interpretaties en deze niet moeten worden geuit, ongeacht de inhoud of context van de tekst;
- elke vorm van belangenverstrengeling of de schijn daarvan onmiddellijk moet worden gemeld aan de opdrachtgever;
- geen andere informatie dient te worden verstrekt dan strikt noodzakelijk voor de opdracht – ook niet op verzoek van een partij;
- geen giften of tegenprestaties van betrokkenen aanvaard mogen worden;
- dat de vertalen een opdracht af dient te wijzen of te staken als zijn of haar objectiviteit niet langer gegarandeerd kan worden.
Deze gedragsregels zijn niet optioneel; ze gelden onverkort voor elke beëdigd vertaler.
Onafhankelijkheid als toetssteen
De beëdigd vertaler staat altijd los van de partijen, aan de zijlijn. Die onafhankelijkheid moet gewaarborgd blijven – ook digitaal. Dit houdt in dat vertalers voorzichtig en professioneel omgaan met hun aanwezigheid op sociale media.
“Bij gebruik van de social media moet de vertaler zich bewust zijn van de houding die de vertaler in het openbaar dient uit te stralen. Hij voorkomt dat zijn bijdragen zijn integriteit of onpartijdigheid aantasten. Soms kan het wekken van de schijn al negatieve gevolgen hebben voor het kunnen uitvoeren van een vertaalopdracht voor een bepaalde opdrachtgever.”(Staatscourant 2024, 176)
Openbare bijdragen mogen nooit het vertrouwen in de onpartijdigheid van de vertaler ondermijnen. De beroepsgroep kent immers een voorbeeldfunctie, niet alleen binnen juridische contexten, maar ook in bredere maatschappelijke zin.
Actieve meldplicht bij belangenverstrengeling
Zodra er sprake is van een (vermeend) persoonlijk of professioneel belang dat de onafhankelijkheid of onpartijdigheid in het gedrang kan brengen, is de vertaler verplicht de betrokken partijen onmiddellijk te informeren. Blijft die situatie voortduren of verergert deze, dan is de beëdigde vertaler gehouden de opdracht stop te zetten. Het risico op partijdigheid of beïnvloeding mag niet bestaan – zelfs niet in de schijn.
Een waakzaam geweten
De gedragscode is de praktische invulling van de eed die iedere beëdigd vertaler aflegt. Het is geen theoretisch document, maar een set van concrete gedragsregels waar geen ruimte is voor interpretatie of afwijking. Wie deze normen niet naleeft, riskeert tuchtrechtelijke gevolgen en uiteindelijk doorhaling in het register.
“De vertaler laat zijn werkzaamheden niet beïnvloeden door druk van buitenaf en hij voert zijn werkzaamheden in alle vrijheid en zonder vrees uit. Dit houdt onder meer in dat hij in alle vrijheid zijn werkzaamheden uitoefent. [sic] De vertaler laat zich niet intimideren of onder druk zetten bij het uitvoeren van zijn werk. Is die vrees er wel dan kan dat een reden zijn om de opdracht te weigeren/beëindigen. Het is raadzaam dat de vertaler die angst bespreekbaar maakt met zijn opdrachtgever.”(Staatscourant 2024, 176)
De beëdigd vertaler draagt bij aan de rechtszekerheid. Dat vereist constante waakzaamheid en een diep besef van de verantwoordelijkheden die het ambt met zich meebrengt. Niet alleen omdat het mooi is, maar ook omdat het moet.
(Zie ook het Besluit gedragscode voor tolken en vertalers in het kader van de Wet beëdigde tolken en vertalers 2024, Staatscourant 2024, 176)
Vertaalbank - Blog voor en over beëdigde vertalingen 